Dit is het eerste blog uit een serie van vier waarin ik je meeneem in de dingen die ik graag had willen weten vóór ik mijn eerste glas alcohol dronk.
Stuk voor stuk echte eye-openers voor mij. Die, als ik ze jaren geleden al had geweten, me hadden kunnen helpen bij het inslaan van een andere weg. Die me voorzichtiger en minder onbezorgd over alcohol hadden doen denken.
Ik beschrijf ze aan de hand van simpele voorbeelden, omdat dit voor mij de manier is waarop ik ze het makkelijkst tot me neem en weet dat het voor veel anderen ook zo werkt. En wellicht kan je met deze voorbeelden ook het gesprek met je kinderen erover voeren en op deze manier hun bewust maken van de risico’s die er verbonden zijn aan alcohol.
Deel I – Struinen naar frambozen en jagen op bizons
Stel je voor dat jij niet nu leeft maar vele duizenden jaren geleden, in het stenen tijdperk. Het hoogste doel dat je hebt is simpelweg overleven. Je brein helpt je hierbij en de aanmaak van dopamine is een van de manieren waarop onze hersenen ons helpen dat doel te bereiken.
Dopamine is een neurotransmitter en dat betekent zoveel dat het een stof is die informatie helpt te vervoeren door je hersenen. Dopamine is een stof die ons motiveert om bepaalde dingen te doen omdat we geloven dat ze belangrijk zijn voor ons voortbestaan.
Terug in het stenen tijdperk: je loopt door het bos en je oog valt op een frambozenstruik. Op dat moment produceren je hersenen dopamine waarmee het een signaal afgeeft dat dit een belangrijke ervaring is in ons doel om te overleven: ‘frambozen zijn gezond en voedzaam’. We slaan deze ervaring op in onze hersenen zodat we de actie in de toekomst kunnen herhalen.
De dopamine geeft een aangenaam gevoel, waardoor we daadwerkelijk gestimuleerd worden om het vaker te doen. Ons brein weet namelijk dat het makkelijker is om ons dingen te laten doen als we ze zelf ook willen. En dat is dus wat de dopamine teweegbrengt – we willen het vaker doen.
Ander voorbeeld uit hetzelfde tijdperk: als je jaagt op een bizon en hem raakt met de pijl die je afschiet, gebeurt er hetzelfde. Een hit aan dopamine. We leren: deze ervaring is goed, het voelt aangenaam, we willen het vaker doen.
Een goede vraag om nu even bij stil te staan: hoe vaak vond je in die tijd een frambozenstruik of raakte je een bizon? Eens per dag, week of maand?
Dopamine in onze huidige tijd
Als we deze simpele vergelijking nu eens doortrekken naar onze huidige tijd, dan worden we inmiddels overstelpt worden door activiteiten die ons een dopamine hit geven.
Denk aan het scrollen op onze telefoon, online spelletjes spelen, online shoppen, bewerkte suikers eten, drugs gebruiken én alcohol drinken.
Het verschil met de ‘natuurlijke’ activiteiten is dat deze activiteiten ons een kunstmatige grote dopamine hit geven. En dat maakt dat onze hersenen compleet op het verkeerde been worden gezet worden en ze gaan geloven dat juist deze activiteiten heel belangrijk zijn voor ons voortbestaan. Terwijl het natuurlijk overduidelijk is dat geen van deze activiteiten ook maar iets bijdraagt aan overleven. Maar hoe slim onze hersenen ook zijn, dát onderscheid kunnen ze niet maken.
En in plaats van eens in de week een frambozenstruik vinden of eens in de maand op jacht te gaan naar een bizon, doen we déze activiteiten juist heel vaak, veel en lang waardoor we continu worden bestookt met dopamine….
Wat is nou het probleem?
Het probleem is dat ook deze dopaminerespons je hersenen vertelt dat datgene wat je zojuist hebt gedaan vaker moet doen en om dat te bewerkstelligen ontstaat er een verlangen naar de activiteit. En de dopaminerespons is slim, het laat ons keer op keer dingen doen omdat we geloven dat we het willen. Maar iets willen doen is iets anders dan iets ook daadwerkelijk nog leuk vinden.
Het fundament van de verslaving
Herken jij dat je moeite hebt om maat te houden met drop, chips, je Instagram feed of candy crush? Dan weet je nu dus hoe dat komt: de dopamine in je hersenen laat je geloven dat je het nog steeds wilt, zelfs als je er eigenlijk al lang genoeg van hebt. Je hersenen worden als het ware gehackt. En hier ontstaat dus de verslaving…
En dan alcohol
In het geval van alcohol werkt het niet anders: als gevolg van de dopamine leren onze hersenen dat alcohol belangrijk is en daarom willen we het steeds weer drinken. Misschien herken jij het gevoel wel (ik herken het zeker): je wilt alcohol drinken, je verlangt ernaar, terwijl je er in wezen niet meer van geniet of het zelfs maar lekker vindt. Wat ik op een bepaald moment vooral nog voelde was de opluchting van het vervullen van het verlangen dat ik had.
Alcohol is een verslavend middel, niet voor sommige mensen maar voor álle mensen en dat komt omdat het deze uitwerking heeft in onze hersenen.
Wat is dan de oplossing?
De oplossing die door veel mensen als de meest logische wordt gezien en geopperd is dat je ‘gewoon’ moet stoppen met het drinken van alcohol. Dûh…
Dat is waar het tegelijk ook lastig wordt. Omdat we onze hersenen jarenlang hebben aangeleerd dat we het nodig hebben zal het erom vragen door ons ernaar te laten verlangen. Dit gevoel herkennen jij ook toch? Dat zeurende en verlangende gevoel wat zo lastig te weerstaan is. Feitelijk is het de roep van je hersenen die simpelweg het beste met je voor hebben en jou willen laten overleven!
De echte oplossing zit daarom niet in het simpelweg veranderen van je gedrag.
Zolang je alleen je gedrag aanpast heb je hiervoor een hoop wilskracht nodig. En dat kost een een bak energie en leidt er vaak toe dat je op enig moment toch zwicht.
Door alleen je gedrag te veranderen verandert er namelijk niets aan je verlangen naar alcohol. De échte oplossing zit in het wegnemen van het verlangen. Want zonder verlangen is er geen verleiding.
Het wegnemen van het verlangen is hét speerpunt van mijn manier van werken. Dit doen we door bewustwording en het opdoen van nieuwe kennis, informatie en inzichten over jouw redenen waarom je alcohol drinkt. Resultaat van deze aanpak is dat je gaat leren (en vooral ook voelen) dat alcohol jou niet datgene brengt waar je in wezen naar op zoek bent.
Ben je geïnteresseerd? Kijk dan in het menu over ‘werk met mij’ waar je kan lezen over de manieren om er mee aan de slag te gaan. Heb je vragen? Neem dan gerust contact met mij op door een bericht te sturen naar nanja@over-invloed.nl
