Ben ik een alcoholist? Deze vraag heeft mij jarenlang achtervolgd. En aangezien jij dit blog nu leest bestaat er een kans dat jij jezelf deze vraag ook stelt.
En laat me beginnen met je te zeggen: we stellen onszelf de verkeerde vraag!
Deze vraag zorgt ervoor dat we niet in staat zijn er iets aan te doen en eindeloos vast blijven zitten.
De zwart – wit discussie over (te veel) alcohol drinken
De manier waarop over (te veel) drinken van alcohol wordt gesproken is zwart – wit:
Je bent óf iemand die ‘normaal’ kan drinken óf je bent een alcoholist die de rest van zijn leven gedoemd is tot dit label. Er bestaat geen ruimte voor een grijs gebied tussen deze twee uitersten En dat klopt gewoon niet.
Er zijn namelijk heel veel mensen in dat grijze gebied. Veel mensen drinken regelmatig meer dan ze zich hadden voorgenomen en veel van hen zetten regelmatig vraagtekens bij wat alcohol nou werkelijk bijdraagt aan hun leven. Maar omdat er er (nog) geen sprake is van een onhoudbare situatie (in de wereld van verslaving wordt vaak gesproken over een ‘rock bottom’) ontbreekt het hen aan moed om de volgende stap te zetten. Veel mensen blijven daardoor eindeloos vastzitten in een patroon dat ze niet langer dient.
Dit is ook exact de reden waarom ik heel lang niets aan mijn probleem met alcohol heb kunnen of durven doen. De vraag: ‘ben ik een alcoholist’ vulde mij met afschuw en schaamte. Ik had een leuk leven met een lieve man, fijne vrienden, een heerlijk huis en een goede baan. Dat was niet het leven van een alcoholist en dus ontkende ik dat er een probleem was. Ik luisterde niet naar het stemmetje in mij die mij regelmatig vertelde dat ik niet happy was met de invloed van alcohol op mijn leven. Mezelf een alcoholist moeten noemen was gewoon geen optie voor mij, no way.
En ik weet dat dit voor veel andere mensen op precies dezelfde manier werkt. Als je ervoor kiest om geen alcohol te drinken dan is de kans groot dat dit anderen opvalt en dat je daar een opmerking over krijgt in de trant van: “goh, ik wist helemaal niet dat jij een probleem hebt met alcohol”. Omdat er op die zwart – witte manier naar wordt gekeken: je drinkt gezellig mee en als je dat niet doet dan moet je er wel een probleem mee hebben.
En dit geldt écht alleen voor alcohol. Ik ben lactose-intolerant en moet daarom dierlijke zuivel mijden. Denk je dat er ooit iemand aan mij de vraag stelt of ik een probleem heb met melk als ik aangeef dat ik het niet drink? Nee, natuurlijk niet, maar idioot genoeg doen we dat met alcohol wel.
Alcoholisten bestaan niet
Huh?
Natuurlijk is het een term die in de volksmond veel wordt gebruikt, maar formeel (in de geneeskunde) wordt alcoholisme niet meer (h)erkend. Alcoholisten bestaan dus niet 🙂
In de geneeskunde en meer specifiek de psychiatrie wordt gewerkt met de DSM. Dit is de van oorsprong Amerikaanse diagnostische gids die wordt gehanteerd bij het vaststellen van psychische aandoeningen. In de huidige – vijfde – versie van deze gids wordt alcoholisme niet langer gebruikt, maar wordt gesproken van ‘een stoornis in het gebruik van alcohol’.
In tegenstelling tot de term alcoholist – iets wat je bent of niet bent – gaat deze stoornis over een spectrum waarlangs iemand zich kan bevinden. Aan de hand van een 11-tal criteria wordt bepaald waar iemand zich op dat spectrum bevindt. Er wordt gesproken over een lichte stoornis in het gebruik van alcohol als iemand ja scoort op 2 of 3 van de criteria. Bij 3 of 4 criteria wordt gesproken over een matige stoornis en bij 6 of meer van een ernstige stoornis.
De criteria stellen onder andere de vraag of je vaker meer drinkt dan je je had voorgenomen, of je al vaker pogingen hebt ondernomen om te minderen of het in de hand te houden en of er sprake is van tolerantie (meer alcohol nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken). Voor de hele lijst met criteria verwijs ik je door naar de website van Trimbos.
Disclaimer 1
Ik vertel dit niet om het probleem dat alcohol voor veel mensen veroorzaakt te bagatelliseren, want daar ben ik zelf het levende bewijs van. Ik vertel dit om je te laten inzien dat het niet reëel is om te blijven denken dat een alcoholverslaving alleen alcoholisten zal raken.
Alcohol is een enorm verslavende stof.
Alcohol is verslavend voor àlle mensen als je er maar genoeg van drinkt.
Als alcohol nu zou worden uitgevonden zou het ook nooit toestemming krijgen om legaal op de markt te worden gebracht. Maar omdat het zo diepgeworteld is in onze maatschappij en we het allemaal zo gewoon vinden dat het gedronken wordt, benaderen we het niet met de voorzichtigheid die het wel verdient.
We juichen het toe als iemand stopt met roken of als iemand geen suiker of vlees meer eet. We juichen het toe als iemand ervoor kiest om gezonder te gaan leven, maar we hebben er moeite mee als iemand vraagtekens zet bij alcohol. Dat moet veranderen!
Disclaimer 2
Ik vertel dit ook niet om mensen die baat hebben zich te identificeren als alcoholist voor het hoofd te stoten. Als jij je fijn voelt bij het gebruiken van dit woord en dat doet het voor velen, dan is dat uiteraard helemaal prima. Mij gaat het erom om mensen die blijven vastzitten omdat het woord voor hen te zwaar beladen is, te motiveren wel stappen te durven zetten.
De juiste vragen
In plaats van te blijven hangen in het stigma ‘ben ik een alcoholist’ zijn de volgende vragen veel beter om jezelf te stellen:
- Hoe zou ik me voelen als ik minder zou drinken of helemaal zou stoppen?
- Welk effect heeft alcohol op mij? Wat doet het met mijn zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde?
- Levert alcohol me meer op dan dat het van me neemt?
- Neem ik genoegen met mijn huidige manier van leven?
- En de (voor mij) belangrijkste vraag: ben ik vrij?
En ook nog goed om te benoemen is dat het antwoord op deze vragen losstaat van de hoeveelheid die je drinkt. Of je nou 1 glas of 2 flessen wijn op een avond drinkt. Als jij ervaart dat je niet vrij bent dan mág je er iets aan doen.
Dan ben je geen alcoholist
Dan ben je iemand die gaat staan voor haar eigen keuzes en gezondheid
Dan ben je moedig en stoer
Dan neem jij het heft in eigen handen
Dan kies jij voor een leven in vrijheid
