Een lange weg kiezelstenen

‘Je hebt veel aanslag op je tanden. Ik denk van rode wijn.’ 

Het is een vrijdagochtend vroeg en ik zit op de stoel bij de mondhygiëniste. De avond ervoor was een vriendin op bezoek geweest en ik had die avond nóg meer gedronken dan mijn gebruikelijke dagelijkse driekwart fles rode wijn. En nu zit ik hier op de stoel met een kater en – waarschijnlijk – een kegel.

‘Nou, ik drink erg veel koffie. Ik denk dat het daarvan is’, probeer ik.

‘In tegenstelling tot wat mensen denken, geeft koffie nauwelijks aanslag.’

‘Bij mij wel, hoor, ik drink dan ook wel erg veel koffie!’, protesteer ik zwakjes.

Gelukkig gaat ze door met schoonmaken en is ons gesprekje afgelopen. Terwijl ze hardhandig alle aanslag verwijdert, voel ik me betrapt en schaam ik me diep. Over mijn drankgebruik en de bijbehorende smoesjes en leugens.

In deze post neem ik je mee in de schaamte, schuldgevoelens en zelfverwijt over mijn alcoholgebruik die ik – een hardwerkende, intelligente, sociale en sportieve vijftiger – jarenlang heb ervaren. De smoesjes en leugentjes die daarmee gepaard gingen en mijn lange zoektocht naar oplossingen. 

Een gezellig wijntje

Terugkijkend op mijn alcohol-carrière valt me vooral op dat die lang is. En dat ik veel niet meer precies weet, iets wat ironisch genoeg wel eens iets met die alcohol te maken zou kunnen hebben.

Wat ik nog wel weet, is dat het in mijn studententijd allemaal nog wel meeviel: ik dronk vooral als ik uitging of bij vrienden ging eten. Toegegeven, ik ging ook wel vaak uit, maar ik dronk toen zeker niet dagelijks en ook nooit in mijn eentje.

Langzamerhand echter ben ik alcohol steeds vaker gaan gebruiken als verdoving of om te ontstressen. Even uitpuffen op de bank. Een drukke baan, zoekende naar zingeving in werk en relaties en waarschijnlijk een heel arsenaal aan onverwerkte emoties uit mijn kindertijd: wat de redenen ook precies waren, ergens tussen mijn studententijd en het begin van mijn dertigersbestaan heeft alcohol me echt in zijn greep gekregen. Nog steeds gezellig drinken met vrienden, maar daarnaast dronk ik nu ook thuis, vooral rode wijn. Met mijn partner, maar steeds vaker ook alleen. Er was op een gegeven moment geen dag meer dat ik niet dronk. En dat altijd onder het mom van een gezellig wijntje.

Schaamte en leugens

Bij de mondhygiëniste ging ik beschaamd weg, maar ik ken haar niet. Misschien dacht zij wel helemaal niets over mijn alcoholgebruik. Net als dat die mensen die tegenover de glasbak wonen echt niet zitten te turven hoe vaak ik langskom (antwoord: vaak).

Maar hoe langer drank dagelijks in mijn leven was, hoe groter de schaamte en hoe vaker de leugentjes. Een greep uit de vele situaties waar schaamte en leugens een rol speelden, met alcohol als stralend middelpunt:

• Die vriend die ’s avonds belt
  • Ik neem niet op. Hopelijk zal hij concluderen dat ik Netflix aan het kijken ben in plaats van de echte reden: ik ben bang met dubbele tong te praten.
• De verjaardag van dat neefje dat ver weg woont
  • Ik blijf niet lang. Morgen weer vroeg op, hè? Of: ik heb nog een andere afspraak. Niet: ik wil net als jullie óók drinken, maar ik ben met de auto, dus ik ga nu naar huis, zodat ik ook lekker een fles wijn kan openen.
• De housewarming van een vriendin waarvoor ik me afmeld
  • Haar nieuwe huis is slecht bereikbaar met het OV, en ik weet niet hoe ik zo’n feest ga doorkomen zonder drank.
• Een toevallige ontmoeting met een oude vriendin
  • Ik kom haar op klaarlichte dag tegen in een supermarkt, terwijl ik aangeschoten ben na een uitgebreide lunch (lees: veel wijn gedronken). Wat zal ze wel niet van me denken?
• Buren en collega’s
  • De buurvrouw die ik tegenkom. Zij op weg naar de sportschool, ik net een fles wijn gekocht. Alweer.
  • Collega’s tijdens heidagen, waar ik – als manager nog wel – dronkener ben dan bijna iedereen. Een keer was er een filmpje opgenomen, waarin ik lallend praatte en me niets van herinnerde.
• WhatsApp en Zoom-gesprekken
  • Vroege Zoom-sessies met het team tijdens de Corona-periode, mijn katerige kop rechtsonder in beeld. Jezelf aanpraten dat het wel meevalt, maar jezelf wel snel wegklikken.
  • Je WhatsApp-berichten van gisteravond checken in een groeps-chat om erachter te komen dat je inderdaad wel heel open (en vol spelfouten) hebt gereageerd.
• En wat dacht je van al dat gedoe bij een etentje bij bekenden?
  • Je afvragen wanneer de wijn op tafel komt; je zorgen maken of er wel genoeg wijn is; je afvragen of je zelf een nieuw glas zal inschenken of dat dat onbeleefd is; twijfelen of je om meer kan vragen als de fles op is en niemand aanstalten maakt een nieuwe te halen; je van tevoren zorgen maken over of ze wel genoeg van jouw kleur wijn hebben en die dus voor de zekerheid maar cadeau doen.

Of al die mensen daadwerkelijk wat vonden van mijn drankgebruik maakt helemaal niets uit. De schaamte zat diep in mezelf en ik had soms het gevoel in een permanente leugen te leven.

Het eerste besef

Ook kan ik niet exact terughalen wanneer ik voor het eerst besefte dat het dagelijks drinken van driekwart fles rode wijn misschien wat veel en ongezond is. Misschien heb ik dat altijd wel al geweten. Zoals ik waarschijnlijk ook altijd heb geweten dat die katers en vermoeidheid niet normaal waren, dat mijn sporten eronder leed, dat ik veel nuttigere dingen zou kunnen doen dan drinken, dat het schadelijk was, ik er altijd moe door was en er slechter door uit ging zien. Maar dat besef – als het er al was – leidde nooit tot verandering in gedrag. Sterker nog, ik leek alleen maar steeds meer te gaan drinken.

Ik ben zwak

Mijn eerste stop- of minderpoging zal zo’n tien haar geleden zijn geweest, rond mijn veertigste. Misschien vanwege het overwaaien van Dry January uit Engeland, of de eerste geluiden uit de maatschappij dat alcohol niet gezond is – ook dat kan ik niet meer exact terughalen -, maar wat ik wel weet: geen van de vele pogingen het alleen te doen is ooit geslaagd.

Dry January hield ik vol tot het laatste weekend van januari, ook al viel dat op de 25^e. Bij het voornemen alleen in het weekend te drinken begon mijn weekend al snel op woensdag om pas op maandag te eindigen. En van het voornemen ‘maximaal twee per avond’ had ik al heel snel door dat dat onmogelijk voor me was. Het werd bijna een mantra: morgen/maandag/na de vakantie/na mijn verjaardag stop ik écht.

Ik heb veel gelezen over alcohol en stoppen met drinken. Ik heb alle tips op sites zoals de die van de Jellinek tot me genomen, boeken gelezen zoals die van Allan Carr en Jacqueline van Lieshout. En ook al wilde ik het niet altijd horen, ik kreeg de geluiden dat alcohol slecht voor je is écht wel mee. Dat het gezondheidscentrum van de aanbevolen hoeveelheid per dag van 1 glas naar 0 was gegaan.

Ik heb Maxx en andere apps gebruikt die je zouden helpen ‘je doelen te bereiken’. Door bijvoorbeeld een drinkdagboek bij te houden of een lijst te maken met alternatieven om te doen als je een craving krijgt (“drink langzaam een glas water”).

Ik heb het allemaal gedaan.

En soms lukte het dan een aantal dagen of zelfs weken niet te drinken en dan voelde ik me goed. Maar telkens weer zat ik zonder directe aanleiding en zonder dat ik het zelf doorhad binnen een mum van tijd weer aan mijn oude dagelijkse hoeveelheid. Of meer.

Het zelfverwijt werd nu nog groter; ik dronk niet alleen te veel, maar ik kon zoiets simpels als een tijdje niet drinken blijkbaar niet eens volhouden. Er was iets mis met mij: ik was zwak. En ik was, naast échte alcoholisten, de enige bij wie dit probleem zo uit de hand was gelopen.

Zijn wij dan het soort mensen dat naar een kliniek moet?

Het is een dinsdag in maart 2024, rond half zes, en mijn partner heeft zojuist voorgesteld, meegedeeld eigenlijk, naar de supermarkt te gaan en tóch een fles wijn te halen. Of beter gezegd, twee: een witte voor zichzelf en een rode voor mij. En dat terwijl we de zondag ervoor demonstratief een allerlaatste glas hadden gedronken samen. We zouden weer eens een hele week niet drinken. Ik voel me opgelucht en wanhopig tegelijk als hij de deur uitgaat.

Als eerder een stoppoging was mislukt, vergat ik vaak weer maanden- of jarenlang dat stoppen ook een optie was. Sinds oktober 2023 echter had ik een paar pogingen achter elkaar gedaan en alle smoesjes naar mezelf waarom nu geen goed moment was (drukke dag op het werk, ik kan morgen uitslapen, lange week geweest, volgende week heb ik geen afspraken dus dan gaat het wel lukken, het is lekker weer), waren op. Hoe gaat het me ooit lukken me aan mijn eigen afspraken te houden?

Als mijn partner terugkomt en we allebei razendsnel een glas wijn in ons hand hebben, verzucht ik:

‘Zijn wij dan het soort mensen dat naar een kliniek moet? Nee toch? Maar hoe moet het dan wel?’

Nanja & This Naked Mind

Vlak daarna kwam er een antwoord in me op waar ik niet eerder serieus aan had gedacht: misschien was ik dan niet ‘dat soort mensen’, maar had ik wél hulp nodig. Ik had naar mijn idee echt alles al geprobeerd en ik kende alle theorie. En misschien hoefde ik niet naar een kliniek, maar zou het me gewoon helpen iemand om me heen te hebben die samen met mij checkte of ik me aan mijn eigen afspraken zou houden. Zoiets.

Een paar dagen later googelde ik ‘alcoholcoach’, niet eens heel concreet van plan daar ook echt iets mee te doen. Maar ik vond Nanja en This Naked Mind en ik durf nu te zeggen: de rest is geschiedenis. Ik ben nu 5 maanden alcoholvrij, mis het niet – integendeel -, heb geen cravings meer en voel me beter dan ooit. Ik heb mijn vrijheid terug.

Yes, ik bén ‘dat soort mensen’!

Wat ik in de afgelopen maanden onder andere geleerd heb, is dat ik wel degelijk ‘dat soort mensen’ ben: het soort dat verslaafd is geraakt aan iets verslavends. Altijd meer drinken dan ik me had voorgenomen ligt aan de verslavende werking van alcohol en niet aan mij. Sterker nog, mijn hersenen doen precies wat ze behoren te doen! En de label alcoholist hoef je daar alleen niet op te plakken.

In eerdere stoppogingen deed ik altijd alsof alcohol, iets dat blijkbaar belangrijk voor me was (waarom zou je anders zo veel drinken?) opeens niet meer bestond. Dat werkt dus niet. Je moet je relatie met alcohol juist gaan onderzoeken. Je kan bewust de beslissing wel nemen om niet te drinken, maar je onderbewuste heeft meer nodig dan dat. En het is dat onderbewuste dat je om 6 uur toch weer naar de supermarkt laat gaan, al had je je die ochtend nog zo voorgenomen vandaag niet te drinken.

Door het zelfonderzoek en de wetenschappelijke onderbouwing van al mijn aan alcohol gerelateerde gedrag, kwam al snel het besef dat er niets mis met mij was. Daardoor lukte het me om mild naar mezelf te zijn, in plaats van verwijtend. En het grote verschil met eerder: mijn onderbewuste weet het nu ook allemaal. No more cravings! Ik wíl niet eens meer drinken.

Ik zou nog uren door kunnen schrijven over hoe en waarom het dit keer wel is gelukt, en wat er zo bijzonder is aan Nanja’s coaching en This Naked Mind, maar voor nu resteert mij te zeggen: als je iets herkent in mijn verhaal, give it a try. Ik gun echt iedereen te gaan inzien wat ik ook ben gaan inzien. Terwijl ik alles al dacht te weten.

Het einde van de lange weg

In verslavingsland wordt veelal gesproken over een “rock bottom”: een absoluut dieptepunt dat de eerste stap naar verandering inluidt; het moment waarop de bodem van de put is bereikt. Bij mij was het meer een oneindig lange weg vol kiezelstenen, waarover ik keer op keer mijn knieën schraapte. Af en toe stond ik op (“vanaf nu drink ik niet meer!”), maar binnen de kortste keren lag ik weer op de grond, evenveel of meer drinkend dan voorheen. Ik was nu zo vaak gevallen, en had mezelf zo vaak beloofd te blijven staan, dat ik het geloof had opgegeven dat er een einde aan die weg bestond.

Maar met de juiste hulp en methode heb ik die toch gevonden.

Dat wil niet zeggen dat het alleen maar makkelijk was. Het zelfonderzoek en de theorie echt tot je nemen kost tijd en inspanning. Maar de onderzoekende vraag “Waarom drink ik eigenlijk?” is een oneindig veel betere dan de verwijtende “WAAROM HEB IK #*& NU WEER MEER GEDRONKEN DAN IK WILDE!???”

De kiezelstenen zijn verdwenen en ik heb nu een vrijheid gevonden die ik niet voor mogelijk had gehouden. Een vrijheid met zeeën van tijd voor leuke dingen en waarin ik de dag begroet met zelfvertrouwen en dankbaarheid, in plaats van katers, zelfverwijt en schaamte.

Met dank aan de toverkunsten van This Naked Mind en Nanja!